ประเภทและประโยชน์ของสวนถาด

สวนถาด คือ การจัดปลูกต้นไม้ลงในภาชนะขนาดเล็ก ให้เกิดความสวยงาม โดยใช้หลักศิลปะช่วยตกแต่ง สวนถาดต่างจาก บอนไซ คือ บอนไซ เป็นการจัดไม้ชนิดเดียวในกระถาง แต่สวนถาดใช้ต้นไม้กี่ต้นก็ได้ ไม่จำกัด และกี่ชนิดก็ได

แบบของการจัดสวนถาด

มี 2 ประเภทคือ

       

1.  สวนถาดที่มีลักษณะคล้ายการจัดแจกัน (Combination)

ได้แก่   การจัดกลุ่มไม้ดอก  กล้วยไม้  ไม้ใบ  หรือผสมสานกัน  ปลูกลงในภาชะที่ชอบ   ไม่ว่าจะเป็นโลหะ เครื่องจักสาน  เครื่องเคลือบ  กระถางทรงต่าง ๆ เหมาะที่จะเป็นของขวัญ  ของกำนัล  หรือใช้ตกแต่งสถานที่  โดยมีความทนทานกว่าดอกไม้สด  เมื่อต้นไม้เริ่ม โตแน่นภาชนะ  ก็ย้ายไปปลูกในที่ใหม่ได้  อายุการใช้งานขึ้นอยู่กับการเลือกใช้พันธุ์ไม้ด้วย   การจัดสวนถาดในลักษณะนี้ทำให้เกิดความชำนาญในการใช้สีสัน  การเลือกรูปทรง  เส้นสาย และสัดส่วนของต้นไม้  ความละเอียด  ความหยาบของใบ  การจัดวางจุดเด่น   การเลือกภาชนะให้เข้ากับต้นไม้และรูปแบบการจัดวาง

            

2.  สวนถาดที่ย่อส่วนมาจากทิวทัศน์หรือเรื่องราว(Landscape)

         2.1  ย่อส่วนทิวทัศน์ภูเขาโดยใช้ก้อนหินจริง

       สวนถาดแบบนี้คล้ายการย่อส่วนทิวทัศน์ของภูเขา  ซึ่งอาจจงใจให้เป็นภาพของภูเขาขนาดใหญ่หรือมุมเล็ก ๆ ของก้อนหิน  ซึ่งมีต้นไม้ดอกไม้เล็ก ๆ ขึ้นแทรกอยู่  อาจมีตุ๊กตาสัตว์หรือคนจำลอง  รวมทั้งสะพาน  สิ่งก่อสร้าง  เรือ ฯลฯ ควรจัดลงในถาดที่ค่อนข้างตื้น
 

       2.2 เขามอ  หรือสวนถาดที่ก่อภูเขาขึ้นเอง
        เขามอ  ก็คือบอนไซชนิดหนึ่งซึ่งคนไทยนิยมเล่นกันมาตั้งแต่โบราณ  โดยมากมักก่อภูเทขึ้นเองด้วยหินขนาดเล็กสีน้ำตาล  ผิวมีรอยร่อง  เรียกว่า  หินเสี้ยน ในสมัยก่อนมักมีการก่อเขามอขนาดใหญ่สูงท่วมศีรษะ  เพื่อประดับวังหรือบ้าน  ปัจจุบันก็วมักอยู่ถาดเคลือบซึ่งอาจยกย้ายไปมาได้เหมือนสวนถาดอื่น ๆ แต่ก็ทำไม่ได้ง่ายนัก  เพราะค่อนข้างมีน้ำหนักมาก


         2.3  ย่อส่วนทิวทัศน์ทั่วไป
       สวนถาดลักษณะนี้ใช้ภาชนะได้ทุกประเภท  แต่ก็ควรมีความลึกพอที่จะบรรจุภาชนะปลูก  เพราะมักปลูกต้นไม้จริงประกอบ  สวนถาดแบบนี้ควรมีของตกแต่งที่เข้ากับเรื่องราว  เช่น  โอ่งดินเผา  อ่างน้ำ กระบวยไม้ไผ่  รางน้ำไหล  ฯลฯ     ส่วนเรื่องราวนั้น เราอาจผูกเรื่องขึ้นเองเป็นภาพชีวิตในชนบท  จากนิทานหรือนิยายปรัมปราตลอดจนีวิตในบ้าน  ชีวิตสัตว์ในป่าหรือทุ่งหญ้า  สวนถาดประเภทสุดท้ายนี้  น่าจะเป้นสื่อที่เปิดโอกาสใหด้ผู้จัดได้ใช้ความคิดฝันสร้างสรรค์อย่างหลากหลาย  และเป็นสิ่งที่เพลิดเพลิน สนุกสนาน  ตลอดจนใช้ศิลปะในการย่อส่วนให้ถูกสัดส่วนมากที่สุด

ประโยชน์ของสวนถาด

1.ใช้เป็นของขวัญ ของฝาก ของที่ระลึกในโอกาสสำคัญ มีราคาถูก และมีอายุยืน กว่าการให้ดอกไม้สด

2. มีคุณค่า ทางด้านจิตใจสูง เกิดความสุขจากการได้ใกล้ชิดธรรมชาติ
3. ทำเป็นอาชีพเสริม เพิ่มรายได้ให้แก่ครอบครัว (ไม่รวยแต่สามารถพออยู่พอกินได้)
4. จัดเพื่อการศึกษาด้านการเกษตร เช่นศึกษาการเจริญเติบโตของพืช วิธีการขยายพันธุ์